Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu’na isyan eden Araplara yardım için görevlendirilen Thomas Edward Lawrence’ın, İngiliz İstihbarat Karargahı’na gönderdiği 27 maddelik gizli bilgiler kitap oldu.
1916-1918 yılları arasında Arabistan’da görevlendirilen Lawrence, Arap İsyanı dışında Sina ve Filistin cephelerinde de Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıflamasında etkin rol oynamıştı. Yakın tarihimizde ve popüler kültürümüzde sıkça karşımıza çıkan Lawrence, İngiltere adına gittiği bölgedeki Arap aşiretlerini silahlandırarak isyanı güçlendirip İngiltere Seçkin Hizmet Rütbesi ve Banyo Nişanı ödüllerini almıştı. Mustafa Kemal Atatürk’e bir el ateş ettiği öne sürülen Lawrence, Arap Yarımadası’nda bulunduğu 2 yıl boyunca bağlı olduğu İngiliz istihbaratına 27 maddelik rapor sunmuştu. Lawrence’nin savaşta ölmesiyle bilgi birikiminin yok olmasını istemeyen İngiliz Yüksek Komiserliği, daha sonraki yıllarda bölgede bulunacak ajanlar için kılavuz olacak notları toplamıştı.
Bu notlardan ve araştırmalardan yola çıkan emekli Deniz Albay Saner Sarı, 103 yıl önce yazılan 27 maddenin, Ortadoğu’daki askeri liderliğin temel prensipleri kabul edildiğini belirterek, “Türkiye’de bulunmayan John Hulsman’ın yazdığı kitabı inceleyerek yola koyuldum. Açık kaynaklar ve belgelere eriştikten sonra Lawrence’nin Ortadoğu’da görev yaparken Mısır-Kahire’deki istihbarat örgütüne gönderdiği 27 maddeyi detaylarıyla ele aldım. Lawrence’nin Arap ordusuna casus olarak gönderilenlere deneyimlerini paylaşmış” dedi.
El kitabının Ağustos 1917’de yazılmaya başlandığını vurgulayan Sarı sözlerini şöyle sürdürdü; “Lawrence, Hicaz’da yazdığı 27 maddelik talimnamede, yerel kültürle çalışmaya ve uzlaşmaya önem verilmesi gerektiğini anlatarak, ‘Bedeviler hakkında her şeyi öğrenin. Ailelerini, soylarını, dostlarını, düşmanlarını’ demiş. Kral Faysal’ın tavsiyesiyle yerel kıyafetler giymiş. Madde 18’de, ‘Arap kıyafetleri giyebilirsiniz. Böylece onların güvenlerini kazanacaksınız’ derken, Arap kadınları için, ‘Kadınlar hakkında serbest konuşmalardan kaçının. Bu din kadar zor bir konudur. İngilizce’deki zararsız bir ifade onlara çok pervasız gelebilir’ ifadelerini kullanmış. Bazı anlaşmazlıkları çözdüğünü vurgularken ’12 silahlı saldırı, 4 deve hırsızlığı, bir evlilik antlaşması, 14 kan davası, 2 kem göz ve bir cadılık davasında hüküm vermek zorunda kaldım’ demiş. Yüzyıl önce Arap çöllerinde Osmanlı’yı yıkmak için ajanlar vardı, bugün de var. Din adamı, gazeteci, asker görünümlü yeni Lawrenceler bölgeyi ateşe atmaya çalışıyor.”

8 ve 15. maddeler
Lawrence’ın savaş alanından İngiliz istihbaratına gönderdiği el yazması notların CIA gibi istihbarat örgütlerince uygulandığını vurgulayan Sarı, “ABD Dış İlişkiler Konseyi Irak’ta Saddam’ın devrilmesinden sonra nasıl yönetileceği konusunda Lawrence’in 27 maddesini temel almış. Madde 8’de ‘İdeal konumunuz varlığınızın fark edilmediği zamandır. Çok fazla yakın, görünür ya da hevesli olmayın. Herhangi bir kabile şeyhi ile heyetin birlik komutanı olsa bile çok uzun ve sık gözükmekten kaçının’ ve Madde 15’te ‘Ellerinizle çok şey yapmaya çalışmayın. Arapların mümkün olduğu kadar yapmaları sizin mükemmel bir şekilde yapmanızdan daha iyidir’ demesi ilginç” dedi.


Devami...