Katvan Savaşı Büyük Selçuklu Devleti ile Karahitay Devleti orasandı 1141 tarihinde Katvan Çölünde yapılmıştır. Savaşın kazananı Karahitaylar olmuştur. Bu savaş Büyük Selçuklu Devleti’nin dağılmasına yol açmıştır

Katvan Savaşının Nedenleri

1130 yılında Türk düşmanı olarak bilinen Moğolların bir soyu olan Karahitaylar Yehlü Taşi (Gürhan) önderliğinde Kâşgar, Beşbalık, Hoten ve Balasagun bölgesinde Karahitay Devleti’ni kurdular. Yehlü Taşi’nin hedefi, eski devletlerinin sahip olduğu topraklara yeniden sahip olmaktı. Önce Kuzey Çin topraklarına saldırdı. Başarılı olamayınca Mavearünnehir ve Doğu İran’a saldırdı.

Karahitay Devleti’nin bu yayılmacı politikası Katvan Savaşı’nın birinci nedenidir. Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Ahmet Sencer de, Karahitay Devleti’nin Batı Karahanlı hükümdarı Mahmûd b. Muhammed’i mağlup etmesi üzerine onu durdurmak amacıyla savaşa girmiştir.

Karahitay Devleti’nin saldırılarını sürdürmesi, toparlanma sürecindeki Büyük Selçuklu Devleti’ni, doğal olarak Sultan Ahmed Sencer’i zor duruma düşürüyordu. Buna son vermek için Karahitay Devleti’yle savaşa girdiler.

Karahanlılar ile Karluklar arasındaki siyasi çekişmeler, Büyük Selçuklu ile Karahitay Devletlerini karşı karşıya getirmiştir. Karahanlılar, Büyük Selçuklu Devleti’ni Karluklara karşı, Karluklar da Karahitay Devleti’ni Karahanlılara, dolayısıyla da Büyük Selçuklu Devleti’ne karşı kışkırtmışlardır.

Katvan Savaşı Tarihi

Katvan Savaşı, 1141 tarihinde Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Ahmed Sencer komutasındaki orduyla, Karahitay Devleti Sultanı Yehlü Taşi komutasındaki ordu arasında gerçekleşmiştir. Savaş, Katvan Çölünde yapıldığı, için bu adla anılmaktadır.

9 Eylül’de yapılan savaş, Büyük Selçuklu Devleti için büyük hezimet olmuştur. Selçuklu Sultanı Ahmed Sencer ve Karahanlı hükümdarı Mahmud B. Muhammed kaçmak zorunda kalmışlardır.

Katvan Savaşı Özeti

1137 yılında Karahitay ordusu, Büyük Selçuklu Devleti himayesinde olan Batı Karahanlı Devletine saldırıp, onlanı yenilgiye uğratmıştır. Harzemşah – Selçuklu çatışmasını fırsat bilen Karahitaylar, sürekli olarak Karahanlılara saldırmaya başladılar.

Bu arada Karahanlılar ile onların egemenliği altında olan Karluklar arasında çatışma çıktı. Karahanlılar, Sultan Ahmed Sencer’den yardım istediler. Karluklar da Sultan Yehlü Taşi’den yardım istediler. Yehlü Taşi, Sultan Ahmed Sencer’in Karlukları affetmesini istedi. Bu isteği geri çeviren Sultan Ahmed Sencer, ordusuyla, Karahitayların üzerine yürüdü.

İki ordu, Semerkant’ın kuzeyindeki Katvan Çölünde karşılaştılar. 9 Eylül 1141’de çarpışan iki ordudan galip gelen Karahitaylar oldu. Büyük Selçuklu Ordusu büyük bir hezimete uğrayarak dağıldı.

Katvan Savaşının Önemi

Katvan Savaşı’yla birlikte Büyük Selçuklu Devleti, dağılma sürecine girmiştir. Zaten isyanlarla ve iç çatışmalarla uğraşan Büyük Selçuklu Devleti, bu yenilgiyle beraber tüm gücünü kaybetmiştir. Bu yenilgiyle birlikte Ceyhun nehri ötesinde kalan ve Çin’e kadar uzanan bütün Selçuklu toprakları kaybedilmiştir. Devlet siyasi olarak güç duruma düşmüş, ordunun da gücü ve maneviyatı kırılmıştır.

Bu yenilgiden cesaret alan Harzemşahlar ve Gurlular, isyan başlatmışlardır. İslam dünyası siyasi, toplumsal ve ekonomik sorunlarla karşı karşıya kalmıştır.

Katvan Savaşı’yla büyük zafer kazanan Karahitaylar, önlerinde engel kalmayınca Maveraünnehir’in tamamını ve Semerkant’ı ele geçirdiler. Batı Karahanlı Devleti’ni egemenlikleri altına aldılar.

Katvan Savaşının Sonuçları

- Büyük Selçuklu Devleti, savaşta toplam 30.000 kayıp vermiştir. Sultan Ahmed Sencer Tirmiz’e kaçmıştır. Buna rağmen eşi ve ileri gelen emirleri esir düşmüştür.
- Savaştan yenilgiyle ayrılan Büyük Selçuklu Devleti’nde devlet otoritesi iyice zayıflamış, Sultan Ahmed Sencer’in ölümüyle de devlet dağılmıştır.
- Büyük Selçuklu Devleti’nin yıkılmasından sonra; Irak ve Horasan, Kirman, Suriye, Anadolu Selçuklu devletleri kurulmuştur.


Devami...